6x de lekkerste burgers op het Westlandse strand
6x de lekkerste burgers op het strand
Burgers eten op het strand
We maakten een rondje langs de Westlandse kust en gingen voor … de burgers! Na een strandwandeling, zonovergoten stranddag of harde werkdag is een burger toch altijd een goed idee? En de combinatie burger op je bord en het mooiste strand van Nederland als uitzicht maakt het compleet. Kom naar de Westlandse kust en geniet in deze strandtenten van de lekkerste (vega)burgers.
Waar haal je welke burger? Je leest het hier, je proeft het daar!
Burgers eten bij Bondi Beach
In huiselijke sfeer voel je je hier thuis aan het strand. Met blote voeten in het zand of knus binnen bij minder weer. Een burger kan je natuurlijk altijd bestellen, en deze Bondi Beach Burger wil je zeker een keer komen proeven. Ook de rest van de menukaart is met zorg samengesteld en bestaat uit eerlijke en kwalitatief hoogwaardige ingrediënten. Je kan hier uitgebreid dineren maar ook terecht voor een hapje en drankje.
Burgers eten bij Makani Beach
Bij deze strandtent heb je na je kite- of surfsessie echt heel veel zin in de Makani Burger. Deze diner-topper is zeker een van de favorieten. Wat de burger zo speciaal maakt is dat deze gemaakt is van vlees van Palmesteyn runderen uit Nederland. Door rust, ruimte en gezond en gevarieerd voer is het vlees van Palmesteyn Boeuf Blonde bijzonder smaakvol, mooi van kleur en bovendien gezond en mals. Kom proeven en beleef de smaak van echt vlees! Niet zo van het vlees? Dan kan je de overheerlijke Beyond burger nemen.
Burgers eten bij Elements Beach
Visliefhebbers, vleesfanaten en plantbased lovers zijn hier allemaal welkom! Bij Elements hebben ze de voorkeur om vooral te koken met plantaardige en duurzame producten. Natuurlijk hebben ze nog wel gerechten met dierlijke ingrediënten, maar hierbij kiezen ze dan ten alle tijden voor een biologische variant. Zo ook de burger, van Hoeve Biesland (Delfgauw). Heerlijk mals vlees! En voor de plantbased lovers serveren ze een portobello paddenstoelen burger. Zo lekker, dat je nooit meer anders wil!
Burgers eten bij The Coast
In de avond zit je op hoge terras van The Coast in Monster eerste rang voor de zonsondergang. Het heerlijke terras nodigt uit voor hele lange zomeravonden. Op de menukaart staan de lekkerste gerechten. The Coast heeft een eigen “The Coast burger” van rundvlees met spek, tomaat, cheddar, tomaat en geserveerd met frietjes. Eet je liever een vegetarische burger, dan serveren ze de Beyond burger met oude kaas en pestomayonaise. Dat klinkt uitnodigend, toch?
Burgers (of steak!) eten bij Bugaloe Beach
Deze strandtent is niet alleen heel sfeervol ingericht, maar serveert ook nog eens de BBB. Oftewel, de Big Bugaloe Burger. Een burger waar je echt naar kan uitkijken. Voor de mensen die liever geen vlees eten is er de prachtige en lekkere bietenburger. Wie Bugaloe al kent, weet dat het natuurlijk beroemd is vanwege de voortreffelijke steak …
Vegaburger eten bij Moments Beach
Neem een momentje voor deze vegaburger. De Beyond burger is heerlijk met geitenkaas, sla, sriracha mayo en tomaat. Je likt je vingers er bij af! Als je niet doorhebt dat het een vegaburger is, geloof je zo dat het echt vlees is. De structuur en smaak zijn top! Zo ook deze strandtent in Ter Heijde. Hier ben je instant even op vakantie.
De Westlandse kust, jouw kust!
De Westlandse kust is een onontdekte parel in Zuid-Holland. Het 8 kilometer lange strand is mooi, rustig en schoon en er heerst een prettige sfeer. Je vindt er gezellige strandtenten, prachtige fiets- en wandelpaden, leuke doe-activiteiten en je kunt er goed parkeren. De kust heeft iedereen iets te bieden. Kom en ontdek de Westlandse kust, jouw kust!
Regen? Dit kan je doen in het Westland!
Regen? Dit kan je doen in het Westland!
Regent het? Dit zijn de leukste indoor uitjes in het Westland!
Is het geen goed weer? Gaat het regenen? Geen zorgen, hier kan je terecht voor de leukste indoor activiteiten en hou jij het droog! Tenzij je natuurlijk een dagje gaat zwemmen :). Tijdens de schoolvakanties kan je uitstekend in het Westland op pad met de (klein)kinderen. Je kan een kas bezoeken, een pannenkoek eten en terecht voor allerlei toffe indoor activiteiten. Dus, zit het weer even niet zo mee? Kijk dan hier voor de leukste uitjes voor het hele gezin!
5 uitjes voor kinderen in een kas
Een kas bezoeken is voor kinderen (en vast ook voor jou!) heel leerzaam. Zo zien ze hoe groenten en fruit worden gekweekt en wat er allemaal bij komt kijken om een plant te laten groeien. In het Westland ben je welkom bij een aantal kwekers. Hier vertellen ze je alles over hun trots!
Gezellige familie-uitjes
Karten, bowlen, lasergamen, zwemmen, fruit plukken? Het kan allemaal als het even wat minder goed weer is. De kinderen zullen zich heerlijk kunnen uitleven en kijken erna terug op een geslaagde vakantiedag! Zin in een leuke dag uit, kijk dat naar deze indoor activiteiten. Geschikt voor de hele familie!
Kindvriendelijke eetlocaties
Uit eten met je kinderen kan altijd, weer of geen weer! Bij deze locaties in het Westland is het voor iedereen supergezellig. Je wilt natuurlijk wel dat er wat lekkers op de kaart staat voor de kids en ze ergens kunnen spelen. Hier vind je kindvriendelijke locaties om met je kids uit eten te gaan.
Agenda
Kijk in de agenda voor allerlei leuke uitjes in augustus en september. Ga mee op safari door het Westland, geniet van een boottocht, kom naar het zomerfestival of bezoek een bunker!
Westland Safari, de tour door het Westland
Welkom bij Westland Safari, dé tour waarbij je het Westland op een unieke manier kunt ontdekken! Stap aan boord van onze gave bus en laat je verrassen door al het moois wat deze streek te bieden heeft.
Zomerfestival: 90 jaar Vlugtenburg!
Feest op zaterdag 26 augustus 2023 mee tijdens het Zomerfestival bij Zout en vier mee met het 90-jarig bestaan van Strandpark Vlugtenburg!
Interactieve stadsspel 'Plukkie Al?'
Interactief stadsspel Plukkie Al?
Speel het interactieve stadsspel Plukkie Al? en leer het Westland kennen
Westlanders kunnen vanaf nu met een stadsspel hun kennis testen over de geschiedenis van de tuinbouw.
In de interactieve wandeling ‘Plukkie Al?’ assisteer je een fictieve tuinder die tomaten wilt kweken, telen en bezorgen bij zijn klanten. Je maakt een wandeling door het centrum van Naaldwijk en doet ondertussen verschillende opdrachten.
Spelenderwijs leren over het Westland van vroeger
“Westland staat bekend om zijn hypermoderne glastuinbouw, maar vroeger ging dat allemaal heel anders”, vertelt spelmaker Jules Stuyt. “Ondanks alle moderne gebouwen, bedrijfspanden en kassen, herbergt Westland ook veel monumenten en geschiedenis. Het leek mij leuk om mensen een mooie wandeling door het centrum Naaldwijk te laten lopen waarbij je ondertussen meer leert over de geschiedenis van Westland.”
Verhalen komen tot je door middel van Virtual Reality
Tijdens het stadsspel komen allerlei vragen aan bod. Hoe zagen de trams van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij er vroeger uit? Hoeveel liter water is nodig voor de productie van 1 kilo tomaten? En waar komt de naam Westland eigenlijk vandaan? De app brengt de geschiedenis nóg meer tot leven door middel van Augmented Reality- en Virtual Reality-opdrachten.
Smartphone stuurt je door het dorp
Hoe speel je het spel? ‘Plukkie Al?’ is te spelen via de City Challenge app op je smartphone. Wanneer je het spel begint, word je gevraagd om naar het Wilheminaplein in Naaldwijk te lopen om te starten. Vanaf daar loop je een route door het centrum waar je vragen beantwoordt, opdrachten doet en uiteindelijk een antwoord krijgt op de vraag: hoeveel weet jij van de Westlandse tuinbouwgeschiedenis?
Downloaden City Challenge app
De City Challenge app waarmee je ‘Plukkie Al?’ kunt spelen is beschikbaar voor iOS en Android. Het interactieve spel kost 5,99 euro.
Drie Westlandse kustdorpen
Ontdek deze drie Westlandse kustdorpen
Dorpskernen aan de Westlandse kust
Van klein naar groot zijn er drie kustdorpen in het Westland. Ter Heijde, Monster en ‘s-Gravenzande. Ieder dorp heeft haar eigen charme, aanbod van winkels en eetgelegenheden. Je ontdekt ze hier!
Ontdek Ter Heijde
Ter Heijde wordt ook wel Ter Heijde aan zee genoemd. En dat is gezien de ligging niet zo gek. Het kleine kustdorp, met zo’n 700 inwoners, is bekend om de zeeslag tussen de Engelse en Nederlandse vloot die in 1653 werd gevoerd en waarbij Admiraal maarten Tromp sneuvelde. Ter nagedachtenis vind je bij de entree van het dorp een monument bestaande uit twee kanonnen. Ter Heijde heeft 2 kilometer strand en twee strandopgangen: Strandweg en Karel Doormanweg.
Restaurants in Ter Heijde
Ter Heijde is een kleine kustplaats en de restaurants vind je hier op het strand. Met 2 verschillende strandopgangen en 3 verschillende strandtenten, kom je hier zeker aan je trekken, tijdens een vakantie in eigen land of een paar daagjes weg aan de Westlandse kust.
Winkels in Ter Heijde
In het hart van het dorp Ter Heijde vind je de enige winkel, maar wel één die uitstekend past bij de omgeving: een skate- en surfshop. Ze hebben ook een sufschool en surfcafé.
Te doen in Ter Heijde
Voor leuke activiteiten met je gezin, familie of vrienden kan je uitstekend terecht in Ter Heijde. Het is hier qua activiteiten surfen en skaten wat de klok slaat. Bij Dreams Skate- en Surfshop vertellen ze je graag welke lessen en activiteiten ze gepland hebben.
Ontdek Monster
Monster is een kustdorp gelegen aan de Noordzeekust. Het dorp heeft zo’n 5 kilometer kustlijn. Het is een populair strand met enkele strandtenten en je loopt er ook eenvoudig naar de Zandmotor.
Strand in Monster
Monster is een zeer populaire kustplaats in het Westland. Je parkeert er pal achter de duinen en loopt zo het strand op. Naast de gezellige strandtenten is er ook een breed en ruim strand waar alle ruimte is om van een echte ouderwetse stranddag te genieten. Je loopt vanaf het strand in Monster ook eenvoudig naar de Zandmotor, een bijzonder project van Rijkswaterstaat en waar je soms ook zeehonden ziet. Het prachtig strand, heeft 3 verschillende strandopgangen. Het strand van Monster is een fijn alternatief voor de drukke stranden van Hoek van Holland en Scheveningen.
Restaurants in Monster
Kustplaats Monster heeft een levendig centrum met tal van gezellige restaurants. Ook op het strand van Monster zijn enkele leuke strandtenten waar je met je gezin, vrienden of familie uit eten kunt gaan.
Te doen in Monster
Voor leuke activiteiten met je gezin, familie of vrienden kan je uitstekend terecht in Monster. Van zelf fruit plukken in een echte kas tot zwemmen in zee of in het mooie nieuwe zwembad De Boetzelaer.
Ontdek 's-Gravenzande
Wist je dat kustplaats ‘s-Gravenzande een hele leuke plaats is voor een paar dagjes weg of een korte vakantie in eigen land? Je vindt er leuke overnachtingsmogelijkheden, gezellige restaurants, leuke strandtenten en een verrassend winkelgebied.
Overnachten in 's-Gravenzande
In ‘s-Gravenzande, gelegen net boven Hoek van Holland, kan je kiezen uit verschillende mogelijkheden om te overnachten aan de Nederlandse kust: je kunt kamperen aan het strand, kiezen voor een mooi vakantiepark aan de kust of een knus klein hotel. Heerlijke slaapmogelijkheden voor een vakantie met je gezin of een leuk uitje met je vrienden. De overnachtingsmogelijkheden liggen vrijwel allemaal op loopafstand van het strand.
Restaurants in 's-Gravenzande
Kustplaats ‘s-Gravenzande heeft een levendig centrum met tal van gezellige restaurants. Ook op het strand van ‘s-Gravenzande zijn er verschillende leuke strandtenten waar je met je gezin, vrienden of familie uit eten kunt gaan. Er is volop keuze: houd je van vegan, ben je liefhebber van pizza of houd je meer van een bistro? Dan kom je in ‘s-Gravenzande aan je trekken op het gezellige Marktplein in het centrum of op het nabijgelegen strand met uitzicht op zee.
Strand in 's-Gravenzande
‘s-Gravenzande is een zeer populaire kustplaats in het Westland. Het prachtige strand, heeft 3 verschillende strandopgangen. Elke strandopgang leidt naar een ander strand met een andere sfeer: van een hip Vlugtenburg, tot een sportief Beukel en een rustig Arendsduin. En uiteraard vind je daar strandtenten die daarbij passen. Het strand in Vlugtenburg is een fijn alternatief voor de drukke stranden van Hoek van Holland en Scheveningen en trekt een hip publiek uit Rotterdam, Delft en Den Haag.
Winkels in 's-Gravenzande
‘s-Gravenzande heeft het knusse van een dorp, maar heeft heuse stadsrechten. En daar zijn ze dan ook trots op. In het levendige centrum van ‘s-Gravenzande vind je een gevarieerd aanbod aan winkels. Naast enkele ketens, vind je er ook leuke lokale winkels waar het vakmanschap en de service hoog in het vaandel staan. Als je in ‘s-Gravenzande gaat winkelen ben je wel een paar uurtjes zoet.
Te doen in 's-Gravenzande
Voor leuke activiteiten met je gezin, familie of vrienden kan je uitstekend terecht in ‘s-Gravenzande. Van spannende en gezellige groepsactiviteiten op het strand of in zee tot paardrijden door de duinen.
Bekijk de andere dorpskernen in het Westland
Het Westland bestaat uit verschillend dorpskernen met elke hun eigen sfeer en aanbod. Bekijk wat de andere dorpskernen te bieden hebben.
Honden op het strand
Honden op het strand
Zijn honden welkom op het Westlandse strand?
Ja, zeker! Honden zijn welkom op het Westlandse strand. Het is superleuk om met je hond naar het strand te gaan. Het Westlandse strand is breed en is een heerlijke plek om je hond lekker te laten rennen.
Op deze stranden ben je het hele jaar welkom met je hond (van zuid naar noord):
- Vlugtenburg: het is het hele jaar toegestaan om met honden het strand te bezoeken ten zuiden van strandopgang Vlugtenburg. Honden mogen hier ook los lopen.
- Beukel: het is het hele jaar toegestaan om met honden het strand te bezoeken ten zuiden van strandopgang Strandweg tot strandopgang Beukel. Honden mogen hier ook los lopen.
- Molenslag: het is het hele jaar toegestaan om met honden het strand te bezoeken ten noorden van strandopgang Molenslag, doorlopend tot de grens met Kijkduin (Den Haag). Honden mogen hier ook los lopen.
- Schelpenpad: het is het hele jaar toegestaan om met honden dit strand te bezoeken. Honden mogen hier los lopen.
- Watertoren: het is het hele jaar toegestaan om met honden dit strand te bezoeken. Honden mogen hier ook los lopen.
Op deze stranden gelden beperkingen in het hoogseizoen:
- Ter Heijde (Strandweg): het hele jaar is het toegestaan om met honden het strand te bezoeken ten zuiden van strandopgang Strandweg tot strandopgang Beukel. Honden mogen hier los lopen.
- Ter Heijde (Karel Doormanweg): in de periode van 15 mei tot 15 september is het niet toegestaan om met honden dit strand te bezoeken.
Bron: Gemeente Westland
8 stranden
Ontdek van zuid naar noord de 8 verschillende strandopgangen van het Westland. Gelegen tussen Scheveningen en Hoek van Holland biedt het Westlandse strand een zee aan rust en ruimte. Met 8 verschillende strandopgangen is er een strand voor elke smaak: van hip & trendy, tot echte familiestranden en van actieve ‘doe-stranden’ tot kilometers aan ongerept strand bij de Zandmotor. Ontdek het hier!
Ontbijten op het strand
Ontbijten op het strand
4 x ontbijten op het strand
Vroeg de veren uit, want jij gaat je dag wel heel relaxed starten: ontbijtje op het strand! De dag zo heerlijk ontspannen starten belooft wat voor de rest van de dag. Kom naar de Westlandse kust voor de lekkerste verwennerijen, rustige stranden in de ochtend en good vibes.
Start je (vakantie)dag goed met de lekkerste ontbijtjes bij deze fijne beachclubs.
Voor de Early birds op zondag
Schop hier je slippers uit, sla de krant open, tijd voor koffie! Begin de zondag relaxed bij Elements beach. Hier ben je helemaal-in-je-Elements. Tussen 10.00 en 12.00 uur staat er iedere zondag een heerlijk ontbijtbuffet vol met lekkers klaar. C roissantjes, shakshuka, vers brood met divers beleg, vegan baked oats met banaan en kaneel, vers fruit, yoghurt met granola en pastel de nata. Voldoende om de hele ochtend uitgebreid van te genieten. En niet alleen de ochtend is het hier fijn, blijf gerust de hele dag.
Ontbijt met een uitzicht
Vanaf het hoge terras van The Coast kan je fantastisch genieten op het Monsterse strand. Dit strand is precies zoals een strand moet zijn: weids, rustig en ruig. Op een plek zo puur natuur als deze verwacht je ook eerlijke ingrediënten op de kaart. Daarom is de keuken van The Coast vooral een keuken die graag met vers werkt.
Hier kan je heerlijk ontwaken met een lekker ontbijtje. Kies bijvoorbeeld uit de fluffy pannenkoeken, flatbread tosti of het Coast ontbijt. Kom ook een keertje terug voor lunch, borrel of diner.
Voor de uitslapers onder ons
In Ter Heijde, een dorpje aan de Westlandse kust, ben je bij Makani beach meer dan welkom voor een lekker ontbijt, een goede lunch of een heerlijk diner. Voor het ontbijt hoef je geen ochtendmens te zijn, want je kunt hier jouw keuze maken voor 16:00 uur ‘s-middags! Kies uit zo’n heerlijke açai bowl, American pancakes of yoghurt met granola en fruit. Makani Beach is een fijne plek om te genieten van goed eten en blije mensen.
Bestellen waar je zin in hebt
Pak je moment bij Moments Beach. Op dit sfeervolle terras kan je vanaf 10.00 uur ’s ochtends kan je alles bestellen wat er op de (lunch)kaart staat. Er is veel te kiezen! Trek in een uitsmijter, carpaccio of heerlijke maaltijdsalades? Start lekker je dag met waar jij zin in hebt. Wil je dit? Dan zit je hier aan het goede adres.
De Westlandse kust, jouw kust!
De Westlandse kust is een onontdekte parel in Zuid-Holland. Het 8 kilometer lange strand is mooi, rustig en schoon en er heerst een prettige sfeer. Je vindt er gezellige strandtenten, prachtige fiets- en wandelpaden, leuke doe-activiteiten en je kunt er goed parkeren. De kust heeft iedereen iets te bieden. Kom en ontdek de Westlandse kust, jouw kust!
Varend Corso arrangementen
Varend Corso arrangementen
Varend Corso acties en arrangementen
Van vrijdag 23 juni tot en met zondag 25 juni 2023 trekt Varend Corso Westland vanuit het Westland over het water. Het hele Westland geniet die dagen van veel gezelligheid rondom dit festijn. Beleef het Varend Corso optimaal met deze leuke arrangementen en aanbiedingen in de omgeving. Ontdek ze hier!
Geniet vanaf het water
Vanaf het water naar het Varend Corso kijken? Dat kan met Rondvaart de Gantel. Een prachtige rondvaartboot die de routes volgt van het corso. Elke dag kan je mee met een rondleiding overdag én in de avond. Reserveer jouw plek op de boot snel!
Met korting overnachten
Proef de sfeer in verschillende plaatsen die het corso aandoet, te denken valt aan De lier, Maassluis, Naaldwijk, Schipluiden en Delft.
Als klap op de vuurpijl geniet aan het einde van het weekend langs de waterkant van de camping, wanneer het corso de route afsluit!
Boek de laatste beschikbaarheid om alle dagen van het Varend Corso te kunnen genieten! Reserveer online via de website van Minicamping de Zwethzone de 4-persoons Blokhut “de Aubergine” van 23 tot 26 juni 2023. Vermeld in het opmerkingenveld, CORSO en ontvang 10% korting. Vol=vol
Gratis kopje koffie
Ga je naar het Varend Corso op zaterdag 24 juni? Kom dan een gratis kop koffiedrinken op ons mooie, groene woonzorgpark in Monster.
Het Westerhonk van ’s Heeren Loo is een bijzonder woonzorgpark waar mensen met en zonder beperking samenwonen, werken, leren en recreëren. In ons gezellige restaurant Samen aan de Vijverweg 11 in Monster krijg je een gratis kop koffie. Zeg daarbij dat het om een Varend Corso arrangement gaat.
Mocht je tijd overhouden, breng dan een bezoek onze kinderboerderij Willemshoeve met de vele dieren, de natuur(speel)tuin of de belevingstuin de Bosroos waar je bloemen kunt plukken of groente kunt kopen. Deze locaties liggen allemaal op ons woonzorgpark. Kom je gezellig zaterdag 24 juni langs op ons woonzorgpark?
Hapje en drankje
Een hapje en een drankje drinken hoort natuurlijk bij de gezelligheid van het Varend Corso. En de gezelligheid in Naaldwijk vind je bij Café de Slimmerick. Speciaal tijdens het Varend Corso is er een leuke aanbieding. Bestel twee Tuindersbier en een portie bitterballen voor € 15,00.
De geschiedenis van de Westlandse kassen
De geschiedenis van de Westlandse kassen
Het Westland staat er vol mee, kassen! We vroegen aan Gustaaf van Gaalen, bedrijfsvoerder van het Westlands Museum, over de geschiedenis en de ontwikkeling van de glastuinbouw. Want hoe zijn de kassen die we van tegenwoordig kennen eigenlijk ontstaan?
Het ontstaan van kassen
Het Westland staat bekend om zijn kassen. Op de bebouwde dorpen na, zie je ze overal. Het lijkt dan net of die kassen er altijd hebben gestaan, maar toch is die geschiedenis maar zo’n 150 jaar oud. Tuinbouw, maar dan in de vorm van ‘vollegronds’ bestaat al wél langer. Al in de 16e eeuw werden grotere landbouwpercelen omgezet naar kleinere ‘warmoezerijen’. Allerlei groenten werden daarop geteeld, maar ook hardfruit zoals appels en peren, en zachtfruit. Anders dan in de rest van Nederland werden hier pachtcontracten voor 25 of 30 jaar afgesloten in plaats van de gebruikelijke 5 jaar. De fruitbomen hadden immers vele jaren nodig om tot vrucht te komen.
Drie gunstige factoren waar het Westland zich snel ontwikkelde als tuinbouwgebied
Die tuinbouw ontwikkelde zich in eerste instantie vooral in Wateringen, Poeldijk en Monster. De aanwezigheid van vaarwater naar de stad was daar een belangrijke reden van. Wegen waren in die tijd te slecht om de groenten en fruit goed te kunnen vervoeren. De rivier De Gantel en de in opdracht van Frederik Hendrik gegraven Nieuwe Vaart naar Den Haag vormden een prachtige vaarroute. Zodoende konden de tuinders binnen enkele uren op de Haagse markt zijn om hun waren te verkopen.
Het Westland ontwikkelde zich steeds meer tot tuinbouwgebied, waarbij drie gunstige factoren een rol speelden.
Allereerst is er dankzij de ligging aan zee een mild klimaat, met winters die niet zo koud zijn en zomers die juist weer niet zo heet zijn. Er kon dus vroeg gestart worden met de teelt en de kans op verbranding en verdroging in de zomer was ook beperkt.
Een tweede reden was de grond. Door vroegere overstromingen was het gebied een mooie mix van klei en zand, gunstig voor de teelt van gewassen.
De derde factor was de zon: in het zuidwesten van Nederland zijn de meest zonuren.
Er kleefde ook een nadeel van de ligging: de zoute zeewind die vaak ook stevig was. Om dat nadeel tegen te gaan werden vooral langs de kust veel bomensingels geplant, die de windkracht temperde. Voor die singels werden vooral elzen gebruikt.
Vanaf de jaren ’60 in de vorige eeuw groeide de tuinbouw fors, ook aan de meer oostelijke kant van het Westland. De Westlandse kassenbouwers werden experts en samen met de vele toeleveringsbedrijven zijn zij sindsdien wereldwijd actief met de bouw van deze kassen.
Van houten schutting naar de eerste voorlopers van de Westlandse kassen
In de 19e eeuw werd de druif een belangrijk product. Niet om wijn van te maken, maar om als tafeldruif op te eten. In eerste instantie stonden de ranken vaak tegen houten schuttingen, maar al snel werden ook fruitmuren gebouwd, meestal van ijsselsteentjes. De muren hadden als voordeel dat ze de zeewind volledig tegenhielden, en vooral dat de warmte van de zon erin werd opgeslagen, om ’s nachts weer uitgestraald te worden. Die extra warmte zorgde voor eerdere rijpheid en daarmee een hogere prijs.
Na 1850 kwam er steeds vaker ziekte in de druif. Men leerde dat dit minder werd als er een schietraam voor de druif, tégen de muur, werd gezet. Er ontstond dan een microklimaat onder het glas, wat ook nog eens een versnelling van de teelt gaf. Deze schietramen zijn te beschouwen als de eerste voorlopers van de Westlandse kassen.
Van lessenaar naar kopkas
Om de druivenplanten te kunnen bewerken moesten de schietramen steeds weggehaald en teruggezet worden. Door een vaste constructie te maken, waaronder de tuinder kon komen, was dat niet meer nodig. Zo ontstond de eerste muurkas: de ‘lessenaar’. Vernoemd naar de schoolbankjes die toentertijd ongeveer die vorm hadden. Een uitgebreidere vorm was de kopkas, waarbij de kas vanaf de muur nog één of twee glasplaten omhóóg ging. In de kopkas was meer ruimte op de grond, waar in het voorjaar nog mooi enkele groenten geteeld konden worden, zoals spinazie en bloemkool.
Van muurkas naar broeibakken
Een belangrijke stimulans voor de bouw van kassen was de uitvinding van een nieuw procedé om glas te maken, rond het jaar 1880. Hierdoor werd het mogelijk om grote ruiten te maken, en ging de prijs per m2 fors omlaag. Het maken van een muurkas werd daarmee voor menig tuinder betaalbaar. En ook werden er massaal broeibakken aangelegd, het zogenaamde ‘plat glas’. Vele soorten groenten konden hierin worden geteeld.
Het ontstaan van de kniekas
1891 was een belangrijk jaar voor de ontwikkeling van de Westlandse kassen. De Westlanders wisten dat er in Hoeilaart, vlak onder Brussel, een befaamd productiegebied voor de tafeldruif was. Twee Poeldijkse tuinders besloten daar een bezoekje te brengen, samen met de plaatselijke dorpssmid. Zij werden hartelijk ontvangen en kregen alle ins en outs te horen van de Belgen. Bovendien kochten zij enkele druivenplanten van een voor hen onbekend ras en gingen met al die kennis weer huiswaarts. Daar aangekomen begon de smid een aangepaste vorm van de druivenkas te maken: de kniekas. Deze kniekas werd vervolgens massaal gebouwd in het Westland, zowel in houtbouw als in staal. De serre was uitermate geschikt voor de druiventeelt, de belangrijkste Westlandse teelt tussen 1850 en 1950.
Het ontstaan van het warenhuis
Voor groenteteelt waren de serres minder geschikt; er was behoefte aan grotere ruimtes die bedekt waren door glas. En waar het liefst onder gewerkt kon worden. Zo ontstond het eerste warenhuis: een broeibak met hoge zijkanten. Die zijkanten werden al snel vermaakt tot vaste constructies. Over het algemeen waren de warenhuizen nog behoorlijk laag en moest je vaak gebukt erdoorheen lopen. Pas veel later leerde men dat er een stabieler binnenklimaat ontstaat als de kas een stuk hoger wordt gemaakt.
Het dek (dak) van het warenhuis bestond aanvankelijk uit eenruiters (houten lijsten van ongeveer 1,50 x 0,70 meter). Die werden er bij heet weer afgehaald en ook in de winter als er geen teelten stonden. Dan kon de grond ‘schoongespoeld’ worden. In Venlo (Limburg) kwamen tuinders erachter dat dat schoonspoelen niet per sé hoefde. Daar werd de dek vermaakt tot een vaste constructie met enkele ramen die dan open konden worden gedaan. Door die vinding heet dat type kas de ‘Venlo-kas’. De Venlo-kas is daarna ook in het Westland toegepast en na de oorlog werd vrijwel het gehele Westland gevuld met dit soort kassen. Zij kennen een vaste maatvoering van 3.20 brede kappen. Alleen bij de sierteelt (toen vooral in Aalsmeer) kwam je bredere kappen tegen (6,40 en 9,60 meter).
Alle kastypes eens bewonderen?
Wil je deze geschiedenis van de Westlandse tuinbouw eens van dichtbij bewonderen? Breng dan een bezoek aan het Westlands Museum in Honselersdijk, waarin alle genoemde kastypes zijn te zien de historische tuin. Een aanrader voor jong en ouder!
Groenten uit het Westland: de keuken van Triptyque
Topkok Niven Kunz kookt met topproducten uit het Westland
Even kennismaken
Aan tafel in het sfeervolle restaurant Triptyque in Wateringen zitten Virginie en Niven van Bronckhorst-Kunz. Op de achtergrond klinken de geluiden van de keukenbrigade die zich aan het voorbereiden is voor de lunch. Toch nemen ze de tijd om te vertellen over hun restaurant en hun filosofie.
Niven is opgegroeid in Gorinchem en op zijn tiende verhuisd naar Hoek van Holland. Hij deed de Mavo in ‘s-Gravenzande en had net zoals veel anderen een baantje in de kassen. “Kistjes papieren heette dat”. Zijn koksopleiding deed hij bij de koksschool in Den Haag. In verschillende restaurants groeide hij door van de afwas naar de voorgerechtjes. Via de keuken bij Kasteel van Rhoon, kwam hij uiteindelijk terecht bij de Librije in Zwolle en bij De Bokkedoorns in Overveen.
Virginie groeide op in Zoetermeer. Na een studie geneeskunde is ze inmiddels huisarts in opleiding. Nu 12,5 jaar samen, werken zij en Niven alweer sinds 2020 samen in Triptyque. Virginie is de drijvende kracht op de achtergrond. Zo richt zij zich onder andere op de duurzaamheid van het restaurant. Iets wat ze hoog in het vaandel hebben staan. Dat gaat bijvoorbeeld zo ver als de bloemen die op tafel staan: we hebben gekozen voor droogbloemen.
Koken met groenten
We vroegen Niven waarom hij met groenten kookt. Nu is dat bij meerdere koks in zwang, maar 15-20 jaar geleden was dat zeker niet zo.
Niven vertelt dat hij een sterke band voelt met het Westland. “Ik waardeer de ‘niet lullen, maar poetsen-mentaliteit’ van de Westlanders. In de kassen worden de prachtigste producten verbouwd. En dan is er ook nog eens zoveel innovatie: daarin zie je ook de liefde voor de producten terug.
“De basis van onze keuken bestaat uit 10 gangen: 1 vlees, 1 vis en voor de rest heel veel Westlandse groenten. Alle producten halen we (liefst) lokaal. Zo’n 20 jaar geleden ging ik op bezoek bij Michel Bras van driesterren restaurant Laguiole in de regio Aubrac. Hij was een pionier in het koken met groenten. Bij hem at je als voorgerecht een salade van gekookte groenten. Normaal gezien at je in een driesterrenrestaurant alleen maar eendenlever, kreeft, kaviaar, coquilles, langoustines, met een heel klein beetje groenten erbij. In het programma Collegetour zag ik toen een topkok die vertelde dat hij verwachtte dat we in de toekomst 80% groenten zouden eten en nog maar 20% eiwitten. Hij stapte daar vrij snel overheen. Wij waren op dat moment echter een kookboek aan het maken, met veel groenten en dachten dat het wel een pakkende titel zou zijn ‘Niven 80/20’. Het was voor mij wel helder dat ik groenten op het podium wilde zetten.
Zo eenvoudig als het klinkt ging het echter niet. In het begin kwamen er vrij weinig mensen of ze liepen zelfs weg uit het restaurant. Ze zeiden dan: “We zitten in een Michelinsterren restaurant te eten en we krijgen groenten.” Van de 100 sterrenzaken was er op dat moment 1 die met heel veel groenten kookten. Via social media kregen we toen wat aandacht en van organisaties die zich inzetten voor groenten. We wonnen ook als eerste een prijs voor het ‘beste groenten restaurant van Nederland’.
Zo kregen we een paar stokken achter de deur, we schreven enkele kookboeken en via Twitter deden we een beetje onze eigen marketing.
Onze kookstijl staat inmiddels als een huis en wordt heel fijn gekopieerd door anderen. Dat heeft niks met stelen te maken, wij vinden het juist belangrijk dat mensen meer groenten eten.
Ik had ook het gevoel dat ik een betere kok zou worden als ik met veel meer groenten iets zou klaarmaken, dan wanneer ik ook dat stukje vlees of vis zou zou serveren. En dan kom je in het Westland terecht en krijg je het gesprek hoe duurzaam je iets wilt hebben. Daar zijn namelijk hele goede voorbeelden te vinden van duurzaam geproduceerde groenten, naast de producenten waarbij het om aantallen gaat, die er ook zijn en waar het wel minder gaat om de smaak.
Ik vond mijn weg in het Westland via de ouders van vriendjes waarbij ik destijds op school zat. Die hadden kassen met mooie producten.”
Kwaliteitsproducten uit het Westland
“We zien dat het in het Westland echt aan het kantelen is: we zien een jonge generatie die veel duurzamer werkt, er is aandacht voor aardwarmte, kassen met dubbele beglazing, e.d. Wij zoeken onze leveranciers daar wel op uit.
We halen eigenlijk al onze groenten uit het Westland: courgette, radijs, ijspegels, paprika, tomaten, sla, watermeloen, kruiden en daarnaast ook honing en bloem. We zijn vier dagen per week open en rijden twee keer per week langs onze leveranciers. De kwaliteit die we zoeken en nodig hebben, is te vinden in het Westland. En die is top!
Het zou nog wel een mooie uitdaging zijn als we op de een of andere manier een iconisch product zouden kunnen neerzetten dat het Westland definieert, zoiets als een Haags hopje. We maken bijvoorbeeld prachtige likeuren met Westlands fruit als zwarte bes, aardbeien en frambozen. Of een prachtige iconische Westlandse tomatensoep, die dan via de supermarkt van Koornneef te koop zou zijn.
Bij ons speelt minder dat we met seizoensproducten te maken hebben. Wat wel speelt is dat we uiteraard te maken hebben dat de kassen soms leeg staan, omdat de planten eruit gaan en de kassen schoongemaakt worden.
Onze band met het Westland is sterk. We voelen ons hier thuis. We wilden kleiner werken, na het restaurant in Rijswijk. Voorheen zaten op deze plek in Wateringen 75 gasten, nu zijn het er 24.”
Niven Kunz is mede-oprichter van Dutch Cuisine, waar de Nederlandse keuken wordt gepromoot. Daarbij gelden vijf principes:
- Cultuur: het gerecht vertelt waar in en welk seizoen we ons bevinden.
- Gezond: we koken gezond en gevarieerd: 80/20 is dus één van de basisprincipes.
- Natuur: eerlijk en veelzijdig eten van wat de natuur ons biedt.
- Kwaliteit: we kopen, koken en eten bewust.
- Waarde: we werken aan resultaten voor morgen.
“Vroeger was een vegetarisch gerecht een uitzondering: je kreeg een omelet of risotto. Het koken met groenten is aanstekelijk: als je nu geen vegetarisch gerecht op de kaart hebt staan, doe je niet meer mee!”
Aan het einde van het gesprek vertelt Niven dat er eigenlijk geen groente is waar hij niet mee zou kunnen koken. “Alleen gekookte andijvie lust ik echt niet!”
Westland kust trots op Blauwe Vlag
Westland kust trots op Blauwe Vlag
De stranden van het Westland trots op Blauwe Vlag
De trend om duurzaam met toerisme en recreatie om te gaan neemt nog steeds toe. Dit is onder meer te zien aan de toename van het aantal Blauwe Vlag jachthavens en stranden in ons land. Blauwe Vlag is de internationale milieu- en duurzaamheidsonderscheiding van FEE International.
Blauwe Vlag
De Blauwe Vlag wordt elk jaar uitgereikt door de Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (KMVK). Met de Blauwe Vlag-campagne in Nederland betrekt de stichting overheden, ondernemers en recreanten bij de zorg voor schoon en veilig water, mooie natuur en een gezond milieu en duurzame jachthavens. Voor de toerist en recreant is de Blauwe Vlag het internationale herkenning- en kwaliteitssymbool voor schone stranden met goede waterkwaliteit en veilige en schone jachthavens. Voor de strandgemeentes is De Blauwe Vlag een erkenning. De Blauwe Vlag is één jaar geldig. jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of stranden nog aan de vereisten voldoen.
De Westlandse kust
De Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (KMVK) kent de Blauwe Vlag elk jaar toe aan stranden die voldoen aan een aantal belangrijke criteria op het gebied van schoon (zwem)water, goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. Op 11 mei vielen ook de Westlandse stranden (Monster en ’s-Gravenzande) in de prijzen en mogen een jaar lang de blauwe vlag voeren.
Vrijwillige en lange relatie met Blauwe Vlag
De locaties vragen de Blauwe Vlag onderscheiding vrijwillig aan. In de praktijk betekent dit dat jachthavens en stranden moeten voldoen aan een aantal belangrijke criteria zoals schoon (zwem)water, goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. Het mogen voeren van een Blauwe Vlag is een erkenning voor de inspanningen die de strandgemeente of jachthavenbeheerder op dit gebied heeft geleverd. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de stranden en jachthavens nog aan de vereisten voldoen.
De campagne van de Blauwe Vlag is in 1987 wereldwijd gestart, zo ook in Nederland. Stranden en jachthavens vragen jaarlijks deze internationale erkenning aan. Kenmerkend van Blauwe Vlag is dat er een lange relatie wordt opgebouwd tussen de Blauwe Vlag organisatie en de aanvrager. Zo mag het Westland weer de Blauwe Vlag voeren.
De internationale toekenning van de Blauwe Vlaggen geschiedt door de Foundation for Environmental Education (FEE), een onafhankelijke internationale milieu organisatie.